Ξυλοφάγα έντομα ελιάς

Αυτή την εποχή, αν έχουν μείνει κάπως χοντρά κομμένα κλαδιά από το κλάδεμα στους ελαιώνες,  παρατηρούμε πάνω τους πολλά σημεία-προεξοχές που αποτελούνται από μικρούς σωρούς σκόνη ξύλου σαν ψιλό πριονίδι (βλ. φωτογραφία 1). Είναι το  σημάδι πως τα τέλεια έντομα του φλοιοφάγου ή του φλοιοτρίβη έχουν τρυπήσει το φλοιό των  κλαδιών και  έχουν σκάψει μια μικρή στοά κάθετη στον άξονα του κλαδιού. Αφού ζευγαρώσουν, τα θηλυκά γεννούν αυγά κατά μήκος αυτής της στοάς.   Από τα αυγά βγαίνουν οι προνύμφες (μικρά κοντόχοντρα σκουλήκια), που αρχίζουν να σκάβουν στοές  κάθετες  στην αρχική μητρική στοά.  Όταν συμπληρώσουν την ανάπτυξή τους, νυμφώνονται (φτιάχνουν κουκούλι) στην άκρη της στοάς τους. Τα  νέα τέλεια έντομα που βγαίνουν από το κουκούλι τρυπούν το φλοιό και βγαίνουν έξω από το κλαδί. Μετά πετούν προς τα ελαιόδεντρα και ανοίγουν τρύπες και στοές στις «μασχάλες» των λεπτών κλαδιών (1-3 χρόνων)  και στις βάσεις των ανθοταξιών της ελιάς για να τραφούν. Όταν ωριμάσουν σεξουαλικά μετακινούνται σε πιο χοντρά κλαδιά που προσφέρονται για να ζευγαρώσουν και να ωοτοκήσουν. 

 Αυτά τα δύο ξυλοφάγα σκαθάρια, ο Φλοιοφάγος ή Υλέζινος (Hylesinus oleiperda)  και ο Φλοιοτρίβης (Phloeotribus scarabaeoides) μοιάζουν  πάρα πολύ μεταξύ τους (φωτ. 2 & 3). Είναι

πολύ μικρά, 2,5-3 χιλιοστά το πολύ σε μήκος, καστανόμαυρα. Η μόνη μεταξύ τους διαφορά που βλέπουμε (με δυνατό μεγεθυντικό φακό)   είναι πως  ο φλοιοφάγος έχει κεραίες που καταλήγουν σε ρόπαλο, ενώ ο φλοιοτρίβης σε τρία ελάσματα. Πιο εύκολα τα ξεχωρίζουμε από τις στοές που κάνουν στο ξύλο των κλαδιών (φαίνονται αν ξεφλουδίσουμε το φλοιό του κλαδιού  με ένα μαχαίρι): Οι στοές των προνυμφών του φλοιοφάγου μπορεί να τέμνονται (4), να διασταυρώνονται μεταξύ τους, ενώ αυτών του φλοιοτρίβη είναι περίπου παράλληλες και δεν τέμνονται (βλ. φωτογραφία 5).  Έχει κάποια σημασία να ξεχωρίζουμε τα δύο είδη, γιατί ο φλοιοφάγος, παρά το ότι έχει μία μόνο γενιά το χρόνο, θεωρείται πιο επικίνδυνος, γιατί προσβάλλει και γερά κλαδιά, ενώ ο φλοιοτρίβης, που έχει τρεις γενιές, προτιμά τα ξερά ή μισόξερα, εξασθενημένα από διάφορες αιτίες, κλαδιά.

Οι ζημιές που κάνουν αυτά τα ξυλοφάγα μπορεί να είναι σημαντικές σε δενδρύλλια φυτωρίων ή νεαρές φυτείες. Σε αναπτυγμένα δέντρα, όταν αυτά είναι σε καλή κατάσταση, οι ζημιές είναι συνήθως πολύ μικρές. Οι ζημιές έχουν να κάνουν:

α. με τις τρύπες διατροφής στα λεπτά κλαδιά. Εδώ θέλει προσοχή γιατί η ζημιά δε φαίνεται εύκολα, ιδιαίτερα στα χαμηλά κλαδιά, στις «ποδιές», που όμως εξασθενούν και δεν παράγουν καρπό. Γι αυτό πρέπει να απομακρύνουμε κάθε χρόνο  τα εξασθενημένα κλαδιά για να αναπτύσσονται νέα και γερά.

β. με την εξασθένηση ή και ξήρανση χοντρών κλαδιών (που συμβαίνει πολύ σπάνια όταν τα δέντρα είναι υγιή και ζωηρά). Τα κλαδιά αυτά ξεχωρίζουν γιατί είναι γεμάτα με τις τρύπες εξόδου των νέων ενηλίκων (στρογγυλές, 1,5 χιλ. σε  διάμετρο-φωτ. 6).

    Αντιμετώπιση: Από την περιγραφή του βιολογικού κύκλου των δύο αυτών εντόμων είναι φανερό πως το σημείο-κλειδί για την αντιμετώπισή τους είναι η καταστροφή των κλαδιών της ωοτοκίας/ανάπτυξης, είτε αυτά είναι πάνω στα δέντρα είτε είναι απόκλαδα από το κλάδεμα. Γι αυτό χρειάζεται προσοχή στο κλάδεμα ώστε πρώτα-πρώτα να αφαιρούνται τα προσβεβλημένα κλαδιά και αυτά οπωσδήποτε να καίγονται σύντομα. Τα απόκλαδα συνολικά,  επίσης, ακόμα κι αν είναι υγιή, να  καταστρέφονται σύντομα, είτε με καύση είτε με θρυμματισμό με ειδικό θρυμματιστή (αυτό κάνει καλό και στο έδαφος, αφού τα θρύμματα των κλαδιών καταλήγουν σ΄αυτό). Αν παίρνουμε  απόκλαδα για καυσόξυλα και πρόκειται να τα αποθηκεύσουμε για πολύ καιρό, τα ψεκάζουμε στην αποθήκη μας με κάποιο όχι ιδιαίτερα τοξικό εντομοκτόνο (π.χ. μια  πυρεθρίνη).

Επίσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε «κλαδιά-παγίδες».  Μετά το κλάδεμα του ελαιώνα αφήνουμε σκόρπια λίγα  κλαδιά στο έδαφος.  Όταν δούμε τις τρύπες με το πριονίδι   τα μαζεύουμε  και τα καίμε.