ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - Ανάγκη για μια στενότερη επαφή και αλληλεπίδραση

            Κάθε φορά που γίνονται απεργίες στα σχολεία,  τα συνδικαλιστικά όργανα των εκπαιδευτικών δημοσιεύουν  κείμενα στα ΜΜΕ και στέλνουν σημειώματα στους μαθητές και γονείς με  περιεχόμενο που είναι λίγο-πολύ δεδομένο: Καταγγέλλεται η κυβερνητική πολιτική που υποβαθμίζει το αγαθό της δημόσιας εκπαίδευσης, δηλώνεται πως  τα αιτήματα των «λειτουργών» της εκπαίδευσης  είναι δίκαια και ζητείται η συμπαράστασή γονέων,  μαθητών και  όλης της κοινωνίας γενικότερα. Γίνονται και μερικές τυποποιημένες εκδηλώσεις  μαζί με συλλόγους ή ενώσεις γονέων και κηδεμόνων, όπου όλοι και όλες λένε τα ίδια, (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα αυτό γινόταν), και αυτό υποτίθεται πως είναι αρκετό.

            Στην πραγματικότητα δεν είναι, και πολλές φορές σημαντικό τμήμα της κοινωνίας –βοηθούντων και των ελεγχόμενων από οικονομικοπολιτικό κατεστημένο ΜΜΕ- στρέφεται εναντίον των απεργών. Γενικά, το  μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας παραμένει αδιάφορο, δεν συνυπάρχει εκείνη η δυναμική η οποία θα  αναγκάσει την (όποια)  κυβέρνηση να νοιώθει αφόρητη πίεση. Αιτίες γι αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, η  αμφιλεγόμενη και υποκριτική στάση που έχει η νεοελληνική κοινωνία απέναντι στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με την ως τώρα  αδυναμία της μεγάλης πλειοψηφίας των εκπαιδευτικών να αναπτύξουν έναν ουσιαστικό και ειλικρινή διάλογο με την κοινωνία.

            Ας αρχίσουμε από το πρώτο: Στην ελληνική κοινωνία υπήρχε από παλιά ένα  μεγάλο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση γιατί σ αυτήν βασίστηκε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, η κοινωνική και οικονομική άνοδος μικροαστικών και εργατικών  στρωμάτων. Γι αυτό και οι τόσες οικονομικές θυσίες στα ελληνικά νοικοκυριά. Ατυχώς, στην Ελλάδα  το πραγματικό ενδιαφέρον για την εκπαίδευση δεν έχει να κάνει τόσο με την «Παιδεία» (η παιδεία είναι κάτι ευρύτερο και δεν προέρχεται μόνο από την οργανωμένη διδασκαλία) και με τη γνώση, όσο με την επαγγελματική αποκατάσταση. Εκείνο, δηλ. που ενδιαφέρει είναι να λειτουργεί όπως-όπως το εκπαιδευτικό σύστημα και να δίνει πτυχία, πτυχία που είναι αναγκαία –και, στην Ελλάδα, μέχρι πρότινος, ήταν συνήθως  και ικανή-  προϋπόθεση διορισμού σε κάποιο φορέα του δημοσίου ή της τοπικής αυτοδιοίκησης ή, ακόμα και ιδιωτικού, ή δίνουν τη δυνατότητα  άσκησης κάποιου ατομικού επαγγέλματος. Την  Παιδεία ως «αυταξία», ως κάτι, δηλαδή, που έχει αξία από μόνο του,  δεν  την εκτιμούν και πολύ οι νεοέλληνες.

            Όταν όμως κάτι δεν το εκτιμάς, δεν ασχολείσαι μαζί του και δεν διαμαρτύρεσαι αν χωλαίνει. Έτσι  διαιωνίζονται καταστάσεις και προβλήματα που δεν θα υπήρχαν αν η κοινωνία  ενδιαφερόταν. Η ατέλειωτη αλυσίδα των «εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων» και αλλαγών χωρίς ουσία (αλλά με πολλή ταλαιπωρία για τους μαθητές) και διάφορες μικροπολιτικές σκοπιμότητες  δεν θα συνέβαιναν αν υπήρχε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση στην ελληνική κοινωνία.

            Μίλησα προηγουμένως για προβλήματα. Για να μπει σε διαδικασία επίλυσης ένα πρόβλημα, πρέπει πρώτα να διατυπωθεί – και να διατυπωθεί σωστά. Εδώ, όμως, έχουμε μια γενικόλογη γκρίνια –κάτι δεν πάει καλά στα σχολεία, οι διδάσκοντες δεν είναι ικανοποιημένοι, οι μαθητές δηλώνουν (σε ατομικό επίπεδο και όχι με κάποιο συγκροτημένο τρόπο) πως βαριούνται, τα αποτελέσματα σε βασικές γνώσεις και δεξιότητες των αποφοίτων δεν είναι καλά, δεν έχουν κριτική σκέψη και άλλα πολλά,  χωρίς να γίνεται συγκροτημένη συζήτηση. Με πολλές λάθος αντιλήψεις να κυριαρχούν στην κοινωνία για την εκπαίδευση. Κι εδώ μπαίνει η ευθύνη των εκπαιδευτικών, -τουλάχιστον της μέσης εκπαίδευσης, για την οποία έχω προσωπική αντίληψη-, γιατί, ενώ βλέπουν διάφορα στραβά και στα σχολεία και στο συνδικαλισμό, και ενώ έχουν διάφορες ενδιαφέρουσες ιδέες και προτάσεις, τόσα χρόνια τώρα δεν τις δημοσιοποιούν. Το αποτέλεσμα είναι πως «οι απ έξω» ακούγοντας ή διαβάζοντας μόνο τις τυποποιημένες –και συχνά ανούσιες και σε ξύλινη γλώσσα διατυπωμένες- ανακοινώσεις των συνδικαλιστικών οργάνων, διαμορφώνουν για τους καθηγητές μια όχι και τόσο τιμητική εικόνα. 

            Θα έπρεπε, μέσα από οριζόντιες δικτυώσεις, δάσκαλοι και καθηγητές (και μαθητές, ει δυνατόν) να θέσουν τα ζητήματα που αφορούν τα προγράμματα, το περιεχόμενο,  τον τρόπο που γίνονται τα μαθήματα και οι εξετάσεις, την καθημερινότητα στο σχολείο, τις σχέσεις μαθητών-διδασκόντων και τόσα άλλα. Να τα συζητούν όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά να τα κοινοποιούν για συζήτηση και εκτός εκπαιδευτικής κοινότητας, ακόμα κι αν φανερώνουν τις  μικρές και μεγάλες αδυναμίες  του κλάδου. Κι αντίστροφα, σημαντικά  θέματα που απασχολούν την κοινωνία πρέπει να τα βάζουμε στο σχολείο, με τυπικό ή άτυπο τρόπο.

            Η θέση μου είναι, λοιπόν, πως μόνο αν αρχίσει μια τέτοια πλατειά και ειλικρινής συζήτηση θα εμπλακεί η ευρύτερη κοινωνία στα θέματα της εκπαίδευσης, και ίσως δημιουργηθεί σιγά-σιγά ένα πλατύ  μέτωπο που θα μπορέσει, όχι μόνο να αντισταθεί στη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης, αλλά και να βάλει το θέμα των όποιων αλλαγών χρειάζονται στη σωστή  βάση.

            Οι κινητοποιήσεις που ξεκινούν τώρα είναι μια ευκαιρία για ένα τέτοιο ξεκίνημα. Συγκεκριμένα, τι θα μπορούσε να γίνει, εκτός από τα κλασικά συλλαλητήρια και διαδηλώσεις:

            Τα σχολεία, με ευθύνη των συλλόγων διδασκόντων, να γίνουν κέντρα ζύμωσης και δημιουργικής αντίστασης, με τις παρακάτω δραστηριότητες:

            Εναλλακτικά μαθήματα στα σχολεία από εθελοντές εκπαιδευτικούς (ή από οποιονδήποτε έχει ειδικές γνώσεις). Τα μαθήματα αυτά μπορεί να είναι  φροντιστηριακού τύπου με την ύλη των συνηθισμένων σχολικών μαθημάτων, ή να είναι διαλέξεις, παρουσιάσεις  ή σεμινάρια για κάθε είδους θέματα,  τα οποία  θα ζητηθούν  από μαθητές, διδάσκοντες ή από την τοπική κοινωνία.  Μέσα σ αυτά μπαίνουν και οι οργανωμένες συζητήσεις για εκπαιδευτικά θέματα.

            Παρουσιάσεις της δράσης διαφόρων συλλογικοτήτων  – για παράδειγμα, ομάδες για την περιβαλλοντική προστασία, κινήσεις αλληλεγγύης για τη βοήθεια σε άστεγους και άπορους, κοινωνικά ιατρεία κ.λ.π., δίκτυα μη χρηματικής ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών, συνεταιρισμοί παραγωγών-καταναλωτών κ.α.

            Καλλιτεχνικές - πολιτιστικές εκδηλώσεις – μουσική, θέατρο, εικαστικά, τοπική ιστορία κ.α., από διάφορα άτομα και φορείς, εφ όσον υπάρχει διάθεση και δυνατότητα.

            Η παραπάνω πρόταση έχει ήδη γίνει από εκπαιδευτικούς τόσο στο Ηράκλειο όσο και σε άλλες πόλεις. Μένει να δούμε αν θα υπάρξει η δυναμική που θα την στηρίξει και σε ποιό βαθμό.

                                                                        Γιώργος Βλοντάκης

                                                                    Γεωπόνος-Περιβ/λόγος  

                                                               Καθηγητής μέσης τεχνικής εκπ/σης