Δευτέρα 16 Μαΐου 2011

Η αναγκαία αλλαγή της πολιτικής κουλτούρας και η τρομοκρατία των ΜΜΕ




Η κρίση που περνάμε στην Ελλάδα είναι πολλαπλή: Πολιτική, κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική. Όσον αφορά την πολιτική, το υπάρχον σύστημα του δικομματισμού και των πελατειακών σχέσεων, με δύο κόμματα να εναλλάσσονται στην εξουσία ως  αυτοδύναμες κυβερνήσεις,  έχει φτάσει πια στα όριά του. Είναι η κύρια  αιτία διαφθοράς,  αυθαιρεσίας και κακοδιοίκησης. Χρειαζόμαστε ένα καλύτερο μοντέλο διακυβέρνησης και μια ουσιαστική πολιτική κουλτούρα.  
Κυβερνήσεις συνεργασίας (με κόμματα που συμμετέχουν σε ισότιμη βάση στη διακυβέρνηση μετά από λεπτομερειακή προγραμματική συζήτηση)   θα μπορούσαν  να είναι βασικό συστατικό ενός νέου μοντέλου, χρήσιμου για μια σταδιακή έξοδο της χώρας από την πολιτική –και όχι μόνο- κρίση. Αρκεί να υπάρχει  μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών, διαφάνεια, ουσιαστικός διάλογος για τα διάφορα θέματα,  εμβάθυνση της δημοκρατίας.
Κι ενώ μια τέτοια προοπτική θα έπρεπε να «ζυμώνεται» στην κοινωνία, τα κυρίαρχα ΜΜΕ (κυρίως τηλεοπτικά κανάλια εθνικής εμβέλειας), αυτά τα ίδια που διαπλέκονται χρόνια τώρα με την πολιτική εξουσία, που αποπροσανατόλισαν συστηματικά τον ελληνικό λαό από τα πραγματικά προβλήματα της χώρας, συνεχίζουν την τρομοκρατία: «Το φάσμα της ακυβερνησίας πλανάται πάνω από τη χώρα»! Αυτό είναι το σλόγκαν που επαναλαμβάνουν, με τη γνωστή ξύλινη γλώσσα των δελτίων ειδήσεων, κάθε φορά που οι δημοσκοπήσεις για «πρόθεση ψήφου» δεν βγάζουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Φάσμα, δηλαδή φάντασμα, δηλαδή κάτι το μυστηριώδες και  επικίνδυνο……
Ας δοκιμάσουμε, λοιπόν, και τις  κυβερνήσεις συνεργασίας. Δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα. Αντίθετα, η εμπειρία της δυτικής Ευρώπης έχει να επιδείξει πολλά θετικά παραδείγματα. Φυσικά και δεν είναι πανάκεια. Μπορεί όμως σίγουρα να βελτιώσει την κατάσταση περιορίζοντας την αυθαιρεσία και διάφορες  ανόητες –συχνά  καταστροφικές- αποφάσεις, μια και οι αναγκαίοι συμβιβασμοί που πρέπει να γίνουν ανάμεσα στους εταίρους δίνουν περιθώριο  για κάποια νηφάλια διαβούλευση. Θα είχαμε φτάσει ως χώρα στη σημερινή κατάντια αν το ΠΑΣΟΚ δεν είχε καταφέρει να πάρει αυτοδυναμία στις εκλογές του 2009; Μάλλον όχι. Εδώ φαίνεται και η ανάγκη για ένα δίκαιο εκλογικό σύστημα. Το αίτημα για απλή αναλογική παραμένει επίκαιρο.
Φυσικά και δεν φτάνει μόνο η συνεργασία μεταξύ κομμάτων, κυβερνητική ή όχι για να βγούμε από το σημερινό αδιέξοδο. Χρειάζεται και η  συμμετοχή των πολιτών με τρόπο πολύ πιο δραστικό από την ψηφοφορία για εκλογή βουλευτών μια φορά στα τέσσερα χρόνια. Και υπάρχουν πολλές ιδέες που μπορούν να εφαρμοστούν, αρκεί να υπάρξει πολιτική βούληση. Σε επόμενο σημείωμα θα αναφέρουμε μερικές.
  (Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα "Μεσόγειος" Ηρακλείου Κρήτης 15-5-2011)

Πέμπτη 28 Απριλίου 2011

Συνέντευξη για τη διαχείριση των απορριμμάτων στη "ΜΕΣΟΓΕΙΟ" Ηρακλείου


Συνέντευξη στο δημοσιογράφο Νίκο Παπαδάκη.

Ερ.: Χρόνια τώρα βασανιζόμαστε με  το πρόβλημα των απορριμμάτων. Γιατί; Δέν υπάρχει λύση;

Απ.: Δεν υπάρχει «τελική λύση» για τα σκουπίδια. Το ζητούμενο είναι η ορθή διαχείριση. Το πρόβλημα με τα στερεά απορρίμματα είναι περίπου ίδιο σε όλες τις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, εδώ όμως  είχαμε  μια απότομη έξαρση του καταναλωτισμού(…άρα και της παραγωγής απορριμμάτων),  με ταυτόχρονη ανικανότητα κεντρικού κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης για διαχείριση του προβλήματος.  Υπήρχε ο φόβος του πολιτικού κόστους. Κάτω,  βέβαια, από την πίεση  της Ε.Ε. –της οποίας τη νομοθεσία υποχρεωτικά ακολουθούμε- γίνονται ενέργειες, συχνά σπασμωδικές. Και στους σχεδιασμούς παίζουν σημαντικό ρόλο και συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα και πελατειακές σχέσεις.

Ερ.: Ποιά είναι η ορθή διαχείριση;  
Υπάρχει μια διεθνής εμπειρία, που συνοψίζεται στην ιεράρχηση των ενεργειών ως εξής:
1.   Πρόληψη (αποφυγή δημιουργίας απορριμμάτων).
2.   Μείωση απορριμμάτων με την α. επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων,  β. την ανακύκλωση/ανάκτηση υλικών γ. την κομποστοποίηση των οργανικών υλικών (το υλικό που προκύπτει χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό εδάφους).
3.   Πιθανή ανάκτηση ενέργειας (με πολλούς περιορισμούς όμως)
4.   Τελική διάθεση των υπολλειμμάτων με υγειονομική ταφή

Η ιεραρχία αυτή έχει υιοθετηθεί από την Ε.Ε., που έχει βάλει δραστικούς περιορισμούς στην ταφή απορριμμάτων που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία με βάση τα στάδια αυτά. Στόχος:  να θάβονται όλο και μικρότερες ποσότητες.  Η εξεύρεση νέων χώρων ταφής είναι δύσκολη και υπάρχουν παντού αντιδράσεις.
Εδώ θέλω να τονίσω πως για να λειτουργήσει η πρόληψη–που δεν έχει κανένα κόστος- απαιτείται τόσο η ενεργοποίηση της πολιτείας (νόμοι και κανονισμοί, κίνητρα και αντικίνητρα όπως, π.χ. βαρειά φορολόγηση της πλαστικής σακούλας, θεσμοθέτηση συστημάτων «πληρώνω όσο πετάω» κ.α.) όσο και των πολιτών, που καλούνται να επιδείξουν αντικαταναλωτική συμπεριφορά.  Δραστηριοποίηση των πολιτών απαιτείται και για την επαναχρησιμοποίηση αγαθών, την  ανακύκλωση και την κομποστοποίηση, αλλά θα πρέπει προηγουμένως η πολιτεία να έχει διαμορφώσει τις κατάλληλες δομές και συστήματα και να έχει ενημερώσει τους πολίτες.
Ερ.: Τι συμβαίνει  με τις μελέτες που κάθε τόσο παραγγέλνονται και τους μελετητές που κονταροχτυπιούνται για το ποια μέθοδος είναι η καλύτερη;

Το πρώτο που θα έλεγα είναι πως το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων δεν είναι τεχνολογικό.  Εδώ έχουμε να κάνουμε με κοινωνικοοικονομικό  πρόβλημα με τεχνολογικές πτυχές. Το «σημείο κλειδί» είναι: Εμπλοκή όλης της κοινωνίας-ενεργοποίηση των πολιτών. Εχουμε ήδη αρκετά θετικά παραδείγματα και  στην Κρήτη. Πρέπει να επιμείνουμε στα πρώτα στάδια της ιεραρχικής αντιμετώπισης, με διαλογή/ανάκτηση υλικών όσο το δυνατόν  πιο κοντά στην πηγή (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) με 3 ή 4 χωριστούς κάδους,  αρκετά κέντρα διαλογής-ανακύκλωσης υλικών, κέντρα ανταλλαγής/επαναχρησιμοποίησης αντικειμένων και μονάδες κομποστοποίησης αστικών και αγροτικών οργανικών υπολειμμάτων. Αυτά δεν κοστίζουν πολύ, δεν δημιουργούν κοινωνικές αντιδράσεις και προσφέρουν πολλές θέσεις εργασίας. Τα στοιχεία αυτά  θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από τον αναθεωρημένο περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων Κρήτης και να του δώσουν ευελιξία και σταδιακή ανάπτυξη χωρίς ρίσκο.
Στη χώρα μας –με δεδομένη και την οικονομική κρίση και την ανεργία- δεν έχουμε περιθώριο για πολύ μεγάλες και πανάκριβες εγκαταστάσεις, που θα επιβαρύνουν όλους μας χωρίς να προσφέρουν πολλές θέσεις εργασίας. Τετοιες εγκαταστάσεις είναι αυτές της καύσης, που έχουν και πολλά άλλα αρνητικά. Αλλά και από τα εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και κομποστοποίησης που υπάρχουν έχουμε την εμπειρία πως αν είναι σχετικά μικρά μπορούν να προσφέρουν σημαντικά, όπως αυτό στο Ακρωτήρι Χανίων, που, αν και με κάποια προβλήματα, λειτουργεί ικανοποιητικά, γιατί, βέβαια, στα Χανιά δουλεύει ικανοποιητικά η ανακύκλωση με τους μπλέ και άλλους κάδους.  Αντίθετα, το τέρας που έφτιαξαν στα Ανω Λιόσια είναι προβληματικό, και το κομπόστ που βγάζει σχεδόν άχρηστο…

Ερ.: Γιατί οι οικολογικές οργανώσεις (και οι «Οικολόγοι Πράσινοι»)είναι κατηγορηματικά αντίθετες στην  καύση των απορριμμάτων;    

-Γιατί υπονομεύει όλη τη διαχειριστική λογική που αναπτύξαμε προηγουμένως, (συμμετοχή των πολιτών, ανακύκλωση κ.λ.π.), αφού για να «σταθεί» οικονομικά μια μονάδα καύσης  θα πρέπει να τροφοδοτείται για πολλά χρόνια με υλικά με ψηλή ενεργειακή απόδοση, όπως τα πλαστικά και τα χαρτιά. Επίσης  δημιουργεί εφησυχασμό στους πολίτες, που δεν ενεργοποιούνται.
-Γιατί δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης με πλήθος τοξικών ουσιών (ακόμα και διοξίνες). Είναι ελάχιστες οι μονάδες που καταφέρνουν να «πιάνουν»  τις προϋποθέσεις που θέτει η νομοθεσία της Ε.Ε. για τα αέρια απόβλητά τους.
-Με την καύση παραμένει σημαντικός όγκος υπολειμμάτων που δεν καίγονται, τέφρες κ.λ.π. (πάνω από το 25% του αρχικού), που, μαζί με τα χρησιμοποιημένα φίλτρα κ.α. δημιουργεί την ανάγκη για ειδικούς χώρους ταφής τοξικών απορριμμάτων. Περιπλέκει, λοιπόν, ακόμα περισσότερο το πρόβλημα, και  η προσπάθεια χωροθέτησης των μονάδων αυτών θα προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις.
-Το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας των μονάδων αυτών είναι εξαιρετικά μεγάλο, -και θα το επωμιστούμε όλοι μας μέσω των δημοτικών τελών, ενώ οι θέσεις εργασίας που δημιουργούν είναι λίγες.
Είναι πολύ επικίνδυνο το γεγονός πως, τον τελευταίο καιρό, σε όλη την Ελλάδα, από παράγοντες του κυβερνώντος κόμματος προωθούνται μονάδες καύσης. Είναι η διαπλοκή που ανέφερα προηγουμένως.

Ερ.: Ωραία όλα αυτά, αλλά πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί  η δυσκολία χωροθέτησης των χώρων υγειονομικής ταφής, αφού σχεδόν παντού   οι τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται;

Απ.: Οι αντιδράσεις θα είναι αμβλυμμένες  όταν με το αποκεντρωμένο σύστημα που περιέγραψα μειωθούν  σημαντικά οι ποσότητες υπολειμμάτων που θα πρέπει να δέχεται ένας υποψήφιος ΧΥΤΥ και όταν η πολιτεία αποδείξει πως μπορεί να φτιάξει σωστές εγκαταστάσεις, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να γίνεται.

Ερ.: Δεν είναι δύσκολο να υλοποιηθεί το μοντέλο που περιγράψατε;

Απ.: Πολιτική βούληση χρειάζεται. Μια παροιμία λέει:
«Ακόμα και το μεγαλύτερο ταξίδι ξεκινά με ένα μόνο βήμα»

                                    (Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα            "ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ" του Ηρακλείου        στις 22/4/2011)                                                                  




Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Η ζωή δέν χρεοκοπεί!


Η συλλογική δημιουργική  δράση αντίδοτο στην κατάθλιψη…

            Η οικονομική κρίση,   το «μνημόνιο» και το ΔΝΤ,   η κυβερνητική διαφθορά και ανικανότητα,  η κοινωνική αδικία,  με τις   μειώσεις μισθών και συντάξεων και την ψηλή, αναλογικά,  φορολογία στα χαμηλά εισοδήματα, έχουν δημιουργήσει μια  πρωτόγνωρη  και ιδιόμορφη ατμόσφαιρα  στην Ελλάδα.
 Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού συνειδητοποιούν πως βρίσκονται σε μια παγίδα χωρίς διαφαινόμενη διέξοδο. Υπάρχει ένα αίσθημα οργής, αγανάκτησης αλλά και προσωπικής αδυναμίας, που τελικά καταλήγει σε μοιρολατρία, ιδιώτευση  και αδράνεια.
Ειδική μελέτη από κοινωνιολόγους έγινε  τον περασμένο Νοέμβρη για
τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν τα ΜΜΕ τα γεγονότα και την επίδρασή τους στη συμπεριφορά του κόσμου.   Παρουσιάζουν την οικονομική κρίση ως μία, περίπου, φυσική καταστροφή (που προκαλείται, δηλαδή, από τεράστιες δυνάμεις που είναι αδύνατο να τις ελέγξουν οι άνθρωποι). Από εκεί και το αίσθημα αδυναμίας.
           Χιλιάδες νεοέλληνες έχουν γίνει καταθλιπτικοί εξ αιτίας αυτής της κατάστασης, και  προσπαθούν να ξεχάσουν το πρόβλημα αποφεύγοντας να ακούν τις ειδήσεις, που προβλέπουν πως τα πράγματα θα πηγαίνουν προς το χειρότερο….  
            Όμως, όταν απωθούμε ένα πρόβλημα, αυτό επανέρχεται  συνέχεια,  δεν μας αφήνει σε ησυχία, μας καταρρακώνει ψυχολογικά. Μόλις αποφασίσουμε να το αντιμετωπίσουμε, αμέσως η ψυχολογία μας ανεβαίνει.
           Η λύση λοιπόν είναι η δράση. Η δραστηριοποίηση στο πεδίο της πολιτικής (με την ευρύτερη έννοια, όχι μόνο τη στενά κομματική) και της κοινωνίας. Η συλλογική δράση.  Στα «μικρά» θέματα και στα «μεγάλα».
Δεν είναι και πολύ εύκολο αυτό για τους νεοέλληνες.  Έχουν συνηθίσει να είναι οπαδοί κάποιου σχήματος ή ηγέτη, που, υποτίθεται, θα τους σώσει.
Η  «κοινωνία των πολιτών» είναι κάτι που μόλις τα τελευταία χρόνια διαμορφώνεται στην Ελλάδα. Είναι πολύ εύκολο να είσαι οπαδός. Πολύ δύσκολο όμως  να είσαι πολίτης με το «Π» κεφαλαίο.
Τι θα μπορούσε να κάνει  ο καθένας;
Σε κάποιους ταιριάζει η  δράση σε «κεντρικό» πολιτικό επίπεδο. Χρειάζεται η συνεργασία ατόμων, ομάδων πολιτών, πολιτικών οργανώσεων και σχημάτων με στόχο τη συμφωνία σε ένα  σχέδιο σταδιακής απεμπλοκής από το σημερινό αδιέξοδο. Με πολλά παράλληλα βήματα. Μια συμφωνία που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα πολιτικό μέτωπο ως αξιόπιστη διάδοχη κατάσταση στη σημερινή υποτέλεια και διαφθορά.
Στη συνδυασμένη πολιτική, κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική κρίση, όμως, που βιώνουμε στην Ελλάδα, απόλυτα απαραίτητες είναι και οι «μικρές», τοπικές ή θεματικές δράσεις.  Οι  επιτροπές ή ομάδες πολιτών  που αγωνίζονται για να μην κλείσει ένα σχολείο, για να μην τσιμεντοποιηθεί ένας ελεύθερος χώρος, για να φτιαχτούν ποδηλατόδρομοι  και πάρκα στις πόλεις, για να βοηθηθούν ανάπηροι ή άποροι συνάνθρωποί μας, για να στηθεί ένα ανοιχτό πολιτιστικό στέκι, ένα δίκτυο παραγωγών-καταναλωτών, ένα σωματείο ανέργων ή μια κοινωνική επιχείρηση έχουν απόλυτη ανάγκη υποστήριξης. Πολλές «μικρές» πράξεις αντίστασης και δημιουργίας μπορούν να  αλλάξουν το σημερινό τοπίο.
Και κάτι σημαντικό: Η συλλογική δημιουργική προσπάθεια δίνει ικανοποίηση, κι αυτό το ξέρουν όσοι-ες έχουν αυτή την εμπειρία. Σε αντίθεση με τον παθητικό καταναλωτισμό και  ατομικισμό,  οικοδομεί  πραγματικές αξίες ζωής. Και η ζωή δεν χρεοκοπεί….                                      
                                                            (Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα "ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ" του  Ηρακλείου 13-3-11)